Ẩm Thực Trà Long Tỉnh - Đệ nhất Thập đại danh trà Trung Hoa

[Bạch Liên]

Nguồn gốc Trà Long Tỉnh
“Vũ Tiền thị thượng phẩm, Minh Tiền thị trân phẩm”
Trà Long Tỉnh (龍井茶 - Trà “Giếng Rồng”) được đặt theo tên một vùng trà nổi tiếng là thôn Long Tỉnh, Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Là loại trà đứng đầu thập đại danh trà Trung Hoa, được chế biến từ cách đây khoảng 1500 năm, đến thời nhà Thanh thì trở thành “ngự trà” tiến cung và được vua Càn Long phong danh “hoàng trà”, nghĩa là loại trà biểu trưng cho hoàng đế.

Giống như hầu hết các loại trà xanh khác, trà Long Tỉnh được làm theo phương pháp thủ công truyền thống lâu đời nhằm lưu giữ tất cả những phẩm chất của một loại trà Á Đông đích thực. Lá trà được hái vào buổi sáng, trải qua 4 tiếng sao khô để tránh quá trình lên men. Các công đoạn từ hái trà, phơi khô, sao trà đều được chăm chút chỉn chu bằng tay để tạo ra loại trà có hình dạng lá dẹt, chắc, kích thước đều nhau và có màu xanh non cực đẹp. Khi pha dáng lá trà đứng thẳng trong làn nước xanh trong như ngọc, trông vô cùng đẹp mắt.
Trà Long Tỉnh được phân thành nhiều thứ hạng, trong đó thượng hảo hạng được gọi là Minh Tiền Trà, tiếp sau được gọi là Vũ Tiền Trà. Minh Tiền Trà chỉ lứa trà đầu tiên được thu hoạch vào vụ xuân trước tiết Thanh Minh (khoảng cuối tháng 2, đầu tháng 3 âm lịch), Vũ Tiền Trà chỉ lứa trà được thu hoạch trước tiết Cốc Vũ (mưa rào cuối xuân, khoảng tháng 4, tháng 5 âm lịch). Câu phú “Vũ Tiền thị thượng phẩm, Minh Tiền thị trân phẩm” ý chỉ rằng Vũ Tiền Trà được ví như loại trà Long Tỉnh thơm ngon hảo hạng, còn Minh Tiền Trà đích thị là loại trà Long Tỉnh quý như trân bảo.

Những lá trà xanh dùng để làm ra Trà Long Tỉnh (Ảnh: Sưu tầm)

Ý nghĩa tên Ngự trà Long Tỉnh
Trà Long Tỉnh được ghi chép trong Trà Kinh của Lục Vũ, cái tên Long Tỉnh ra đời từ triều nhà Tống (960-1279), đến triều nhà Nguyên (1271-1368) và nhà Minh (1368-1644) thì Long Tỉnh Trà dần trở nên nổi tiếng và cuối cùng đến triều nhà Thanh thì trở thành “ngự trà” tiến cung.

Một trong những truyền thuyết phổ biến về trà Long Tỉnh thường được kể lại như sau:

Vua Càn Long trong một chuyến vi hành đã ghé qua nghỉ chân tại Hồ Công Tự, một ngôi miếu cổ dưới chân đỉnh Sư Phong, Tây Hồ, Hàng Châu và được các nhà sư dâng lên một tách trà Long Tỉnh. Càn Long rất ấn tượng bởi loại trà có hình thái đẹp, hương thơm thoang thoảng nhưng hậu vị ngọt thanh lưu lại rất lâu này, trà thơm phối với cảnh sắc thanh tĩnh cùng với 18 bụi trà xanh mướt trong vườn đã khiến nhà vua cảm thấy vô cùng khoan khoái. Lúc này có tin cấp báo Thái Hậu đột nhiên lâm bệnh, Càn Long gia đã tiện tay hái vài đọt chè non bỏ vào trong túi áo và lập tức lên đường trở về thăm mẹ. Ngay khi thấy bóng dáng hoàng đế về đến nơi, tâm trạng Thái Hậu liền trở nên phấn khởi, lại bất giác nghe được một hương thơm lạ kỳ toả ra từ trên người của hoàng đế, vua Càn Long mang ra cho mẹ xem những lá trà non bị ép dẹt trong áo và sai người mang đi pha trà. Thái Hậu uống xong cảm thấy trong người khoẻ khoắn, bệnh tình thuyên giảm, điều này đã khiến vua Càn Long vô cùng phấn chấn, ban chiếu sắc phong trà Long Tỉnh làm “Ngự Trà” và 18 cây trà ở ngôi cổ tự là “Thập Bát Khoả Ngự Viên”, mỗi năm vẫn có hàng ngàn du khách ghé thăm ngôi cổ tự để được chiêm ngưỡng 18 cây trà cổ hoàng gia này.

“Thập Bát Khoả Ngự Viên” (Ảnh: Sưu tầm)

Trà Long Tỉnh ngày nay đứng đầu Thập Đại Danh Trà của Trung Quốc. Long Tỉnh được người dân Trung Hoa vô cùng yêu thích không chỉ trong nhân dân mà cả các nhà lãnh đạo quốc gia cũng ưu ái sử dụng rất nhiều, đồng thời cũng là loại trà cao cấp mời khách quý trong các buổi yến tiệc trang trọng nhằm để giới thiệu văn hóa trà đạo Trung Quốc.

Cách nhận biết trà Long Tỉnh chất lượng
Một chén trà Long Tỉnh đúng điệu phải hội tụ đầy đủ “sắc, hương, vị, hình” là những đặc trưng nổi bật không thể lẫn với những loại trà khác:

Lá trà Long Tỉnh có dáng dẹt, chắc, kích thước đồng đều và có màu xanh non rất đẹp (Ảnh Sưu Tầm)

• Sắc: Lá trà Long Tỉnh có sắc xanh non, nước trà lại có màu xanh trong như ngọc.
• Hương: Trà Long Tỉnh pha ra cho hương thơm tao nhã, nhẹ nhàng tinh khiết.
• Vị: Vị trà Long Tỉnh thanh nhẹ êm dịu, ban đầu sẽ cảm nhận được vị chát nhẹ của trà xanh, sau là dư vị ngọt thanh đọng lại lâu dài.
• Hình: Hình dáng của búp trà Long Tỉnh khác với những sợi trà sao thường thấy, đặc biệt không có trà vụn. Sợi trà Long Tỉnh có dáng dẹt, kích thước đồng đều, màu xanh non rất đẹp, khi pha dáng búp trà đứng thẳng trong nước.

Cách chế biến trà Long Tỉnh
Trà Long Tỉnh chất lượng cao thường được chế biến thủ công theo phương thức truyền thống, yêu cầu rất nghiêm ngặt từ các khâu thu hái – điều chỉnh lửa – kỹ thuật sao để cho ra thượng phẩm trà. Một nghệ nhân lành nghề khi sao trà Long Tỉnh dù nhanh đến mấy thì một ngày cũng chỉ có thể sao ra được chừng 1kg trà đúng tiêu chuẩn. Ngày nay, tuy đã có công nghệ hiện đại áp dụng vào quá trình sao trà, nhưng theo các chuyên gia nhận định thì thành phẩm trà làm ra từ sự hỗ trợ của cơ khí hiện đại đích thực không thể nào so sánh được với kỹ xảo điêu luyện của các nghệ nhân sao trà Long Tỉnh lành nghề.

Quy trình chế biến trà Long Tỉnh tương tự như các loại trà xanh khác, bao gồm:

Thu hái → Phơi trà → Sấy trà → Diệt men → Vò trà → Đánh khô

Cả quá trình này diễn ra trong khoảng 10 - 12 tiếng. Bởi các công đoạn đều làm bằng phương pháp thủ công, chảo sao nung bằng than củi, phải đảo liên tục và dùng tay tạo hình búp trà nên nghệ nhân làm trà cần có kinh nghiệm lâu năm hay các bậc trà sư mới tạo ra được “Ngự Trà” Long Tỉnh nhất phẩm.

Các bậc trà sư mới tạo ra được “Ngự Trà” Long Tỉnh nhất phẩm (Ảnh Sưu Tầm)

Nét đặc trưng của trà Long Tỉnh
Trà Long Tỉnh khi pha uống sẽ thấy từng búp trà đứng thẳng, dù pha lại nhiều lần nhưng “Ngự Trà” vẫn đượm vị. Đặc trưng của trà Long Tỉnh là mang vị trà xanh tươi mát nhẹ nhàng với hương thơm thanh tao dễ chịu, vị ngọt bùi bùi như hạt dẻ, nước trà màu vàng nhạt ánh xanh, uống rồi mà dư vị đọng mãi không tan.

Trà Long Tỉnh khi pha sẽ thấy từng búp trà đứng thẳng (Ảnh Sưu Tầm)

Công dụng của trà Long Tỉnh mang lại cho sức khỏe
#1. Làm giảm huyết áp và các bệnh về tim
Trà Long Tỉnh giúp ngăn chặn sự phá hoại tế bào của gốc tự do, làm giảm huyết áp, kiểm soát tốt cholesterol, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, giảm nguy cơ đau tim, đột quỵ và bệnh tim mạch vành.

#2. Làm giảm nguy cơ ung thư
Trong trà có nồng độ Catechins và Polyphenols cao giúp làm giảm nguy cơ phát triển các loại bệnh ung thư khác nhau.

#3. Tác dụng kháng khuẩn
Uống trà thường xuyên có lợi trong việc kháng khuẩn, ngăn ngừa hôi miệng và sâu răng. Với đặc tính chống viêm, uống trà giúp ngăn ngừa và giảm mụn hiệu quả và trẻ hoá làn da.

#4. Hỗ trợ giảm căng thẳng, giảm âu lo
L-theanine là hợp chất tự nhiên có trong trà, có tác dụng an thần, giảm lo âu và căng thẳng.

#5. Tăng cường hệ miễn dịch
Tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể khỏe mạnh, ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh như cảm cúm, viêm họng...

Cách pha trà Long Tỉnh
Trà Long Tỉnh thường được pha trong các loại ấm cao bằng thủy tinh, trong lúc pha trà bạn có thể ngắm cảnh trà với dáng lá thẳng đứng, lần lượt chìm xuống trong làn nước xanh trong như ngọc rất đẹp.

• Bước 1: Cho 3gr trà Long Tỉnh vào ấm
• Bước 2: Rót khoảng 250ml nước sôi ở nhiệt độ 80-85°C vào ấm và hãm trong vòng 3-4 phút. Khi những búp trà Long Tỉnh chìm xuống đáy, lá trà thẳng đứng là lúc rót trà ra thưởng thức.
• Bước 3: Chiết trà ra tống rồi ra tách để thưởng thức
• Có thể pha đến 4 lần nước để thưởng thức

Lưu ý khi pha trà

• Nên dùng nhiệt kế đo nhiệt độ nước. Nếu không có nhiệt kế, bạn có thể để nước sôi nguội 3 phút rồi sử dụng
• Tuỳ vào gu uống đậm nhạt mà bạn có thể tăng giảm thời gian hãm trà để có được vị trà như ý. Trà được hãm lâu có vị đậm trà, đắng chát, và ngược lại
• Khuyến khích dùng nước tinh khiết để đảm bảo độ tinh khiết của trà

Bảo quản trà đúng cách

• Bảo quản trà trong hộp kín
• Tránh để trà tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng, hay môi trường có nhiệt độ cao
• Để nơi khô thoáng, tránh để chung với các sản phẩm có mùi khác sẽ ảnh hưởng đến hương vị trà